چرا زنان یائسه باید سنجش تراکم استخوان را جدی بگیرند؟

با انجام سنجش تراکم استخوان، می‌توان به سرعت میزان کاهش توده‌ی استخوانی را تشخیص داد و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. تشخیص به‌موقع این مشکل امکان آغاز درمان‌های موثر مانند تغذیه مناسب، ورزش، مصرف مکمل‌ها یا داروهای تخصصی را فراهم می‌کند. در نتیجه، زنان می‌توانند با اقدام زودهنگام، از بروز شکستگی‌های دردناک و محدودکننده، به‌ویژه در نواحی لگن، ستون فقرات و مچ دست، جلوگیری کرده و کیفیت زندگی خود را در سال‌های پس از یائسگی حفظ کنند.

این آزمایش معمولاً با استفاده از دستگاه DEXA (Dual-energy X-ray Absorptiometry) صورت می‌گیرد که تصویربرداری با اشعه ایکس با دو انرژی مختلف را برای اندازه‌گیری تراکم استخوان‌ها به کار می‌برد. در ادامه، مراحل انجام این آزمایش را شرح می‌دهیم:

1.آماده‌سازی برای آزمایش

قبل از انجام این سنجش، شما باید اطلاعاتی مانند تاریخچه پزشکی خود را با پزشک یا تکنسین آزمایشگاه به اشتراک بگذارید.

2.پوزیشن مناسب در طول آزمایش

در طول آزمایش، شما باید بر روی تخت مخصوص دستگاه DEXA دراز بکشید. معمولاً شما به پشت می‌خوابید و پاها و بازوهایتان در موقعیتی خاص قرار می‌گیرند تا از حرکت اضافی جلوگیری شود. تکنسین ممکن است از شما بخواهد که به طور موقت نفس خود را نگه دارید تا تصویربرداری دقیق‌تر انجام شود.

3.تکنیک تصویربرداری

دستگاه DEXA از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری تراکم استخوان استفاده می‌کند. این دستگاه دو پرتو اشعه ایکس با انرژی‌های متفاوت می‌فرستد که از بدن شما عبور کرده و توسط سنسورهایی در دستگاه دریافت می‌شود. تفاوت میزان جذب این پرتوها توسط استخوان‌ها و بافت‌های نرم بدن، به محاسبه تراکم استخوان می‌انجامد. این فرایند به طور معمول بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

هورمون‌ها به ویژه استروژن نقش مهمی در حفظ تراکم استخوان‌ها دارند. در دوران یائسگی، کاهش سطح استروژن باعث افزایش فعالیت سلول‌های استئوکلاست (سلول‌های تجزیه‌کننده استخوان) و کاهش فعالیت سلول‌های استئوبلاست (سلول‌های سازنده استخوان) می‌شود، که این امر منجر به تخریب سریع‌تر استخوان‌ها و کاهش تراکم استخوان می‌گردد. علاوه بر استروژن، تغییرات در هورمون پاراتیروئید نیز می‌تواند به تخریب استخوان‌ها کمک کند. به همین دلیل، زنان یائسه باید به رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D، فعالیت بدنی منظم و درمان‌های هورمونی توجه داشته باشند تا از کاهش تراکم استخوان جلوگیری کنند.

برای آماده‌سازی این سنجش (که معمولاً با استفاده از دستگاه DEXA انجام می‌شود)، رعایت چند نکته ساده می‌تواند نتایج دقیقی را به همراه داشته باشد. در ادامه چند راهنمایی برای این منظور آورده شده است:
1.پرهیز از مصرف مکمل‌ها و داروها: قبل از اقدام، بهتر است مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را برای مدت حداقل ۲۴ ساعت متوقف کنید. همچنین اگر داروهای خاصی برای پوکی استخوان یا هر بیماری دیگری مصرف می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید که آیا لازم است داروها را قبل از آزمایش متوقف کنید یا خیر.
2.پوشیدن لباس‌های راحت و بدون فلز: برای انجام آزمایش DEXA، بهتر است از لباس‌های راحت و بدون هرگونه فلز (مانند زیپ، دکمه‌های فلزی یا زیورآلات) استفاده کنید، چون فلزات می‌توانند نتایج تصویربرداری را تحت تأثیر قرار دهند.
3.اطلاع دادن به تکنسین: اگر باردار هستید یا ممکن است باردار باشید، به تکنسین اطلاع دهید. در چنین شرایطی ممکن است آزمایش به تعویق بیفتد یا روش دیگری پیشنهاد شود.
4.خودداری از ورزش سنگین: برای دقیق‌تر بودن نتایج، توصیه می‌شود که از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین ۲۴ ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید، چون ورزش‌های سنگین می‌توانند به صورت موقت بر تراکم استخوان تأثیر بگذارند.
5.مشاوره با پزشک: قبل از انجام آزمایش، با پزشک خود در مورد نیاز به این آزمایش و زمانی که باید آن را انجام دهید مشورت کنید. پزشک ممکن است بر اساس تاریخچه پزشکی شما و عوامل خاص مانند سن، وزن، سابقه خانوادگی و مشکلات قبلی استخوانی، زمان مناسبی را برای آزمایش توصیه کند.

سنجش تراکم استخوان برای تمام زنان یائسه ضروری نیست، اما برای زنانی که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند، مانند زنان بالای ۶۵ سال، کسانی که سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند، یا زنانی که داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند یا به بیماری‌های خاص مانند اختلالات غدد درون‌ریز مبتلا هستند، توصیه می‌شود. پزشک با توجه به تاریخچه پزشکی و عوامل خطر شما، تصمیم می‌گیرد که آیا این آزمایش ضروری است یا خیر.

برای حفظ سلامت استخوان‌ها، علاوه بر درمان‌های دارویی که ممکن است پس از سنجش تراکم استخوان پیشنهاد شود، سبک زندگی سالم نقش بسیار مهمی دارد. مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، انجام ورزش‌های تحمل وزن و حفظ وزن مناسب می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پیشرفت پوکی استخوان کمک کند. آگاهی از خطرات پوکی استخوان و علائم آن نیز می‌تواند به شما کمک کند تا از بروز شکستگی‌های جدی جلوگیری کرده و اقدامات پیشگیرانه را به موقع انجام دهید. در نهایت اگر به دنبال بهترین مرکز سنجش تراکم استخوان در شهر ری هستید، ما به شما مرکز رادیولوژی و سونوگرافی مروارید ری را پیشنهاد می‌کنیم. برای رزرو نوبت از این مرکز می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام نمایید.


منابع
aafp.org
uptodate.com