چگونه به‌موقع علائم دررفتگی لگن نوزاد را تشخیص دهیم؟

دررفتگی لگن نوزاد یا همان دیسپلازی تکاملی مفصل ران (DDH) یکی از مشکلات شایع در نوزادان است که در صورت تشخیص زودهنگام به‌خوبی درمان می‌شود. اما اگر دیر متوجه شویم می‌تواند باعث مشکلات جدی در راه رفتن و حتی جراحی در آینده شود. مفصل ران نوزاد هنوز در حال رشد و شکل‌گیری است. اگر سر استخوان ران به‌درستی داخل حفره لگن قرار نگیرد رشد طبیعی مختل می‌شود. تشخیص زودهنگام باعث می‌شود با روش‌های ساده مثل بریس پاولیک (بریس پاولیک یکی از روش‌های درمانی برای تصحیح موقعیت مفصل ران در نوزادان است.) درمان انجام شود و کودک از جراحی‌های سنگین بی‌نیاز شود. والدین می‌توانند با دقت به حرکات و وضعیت بدن نوزاد برخی نشانه‌ها را تشخیص دهند:

نامتقارن بودن چین‌های پوستی ران و باسن

اگر به چین‌های پوستی در قسمت ران یا باسن نوزاد نگاه کنید و ببینید که دو طرف شبیه هم نیستند یا تعداد و عمق چین‌ها متفاوت است این می‌تواند یکی از علائم هشداردهنده باشد.

تفاوت طول پاها

گاهی یکی از پاها کوتاه‌تر از پای دیگر به نظر می‌رسد. این اختلاف معمولاً هنگام دراز کردن پاها بیشتر مشخص می‌شود.

محدودیت در باز کردن پاها

وقتی پاهای نوزاد را به آرامی به طرفین باز می‌کنید (مثل حالت تعویض پوشک)، ممکن است یک پا به راحتی باز نشود یا دامنه حرکتی آن کمتر از پای دیگر باشد.

صدای کلیک یا گیر هنگام حرکت پاها

برخی والدین یا حتی پزشک هنگام حرکت دادن پاها ممکن است صدای «کلیک» یا احساس گیر کردن مفصل ران را حس کنند. این نشانه می‌تواند ناشی از جابه‌جایی مفصل باشد.

راه رفتن غیرطبیعی در کودکان بزرگ‌تر

اگر تشخیص دیر انجام شود، کودک در زمان راه رفتن ممکن است دچار لنگش حرکت اردکی یا تأخیر در شروع راه رفتن شود.

رشد صحیح مفصل ران: مفصل ران در نوزادان هنوز در حال تکامل است. اگر سر استخوان ران به‌درستی در جای خود قرار نگیرد رشد طبیعی مفصل مختل می‌شود و به مرور زمان تغییر شکل دائمی ایجاد خواهد شد.
درمان‌های ساده در سنین پایین: در ماه‌های اول زندگی درمان اغلب با وسایل کمکی مانند بریس پاولیک یا گچ‌گیری سبک انجام می‌شود. این روش‌ها بدون جراحی می‌توانند مفصل را به جای درست برگردانند.
پیشگیری از عوارض جدی در آینده: اگر این مشکل دیر تشخیص داده شود، احتمال نیاز به جراحی‌های سنگین بالا می‌رود. همچنین کودک ممکن است با مشکلاتی مثل لنگیدن، کوتاه شدن یک پا، درد مفصل ران و آرتروز زودرس در بزرگسالی روبه‌رو شود.
کاهش هزینه و استرس: درمان زودهنگام علاوه بر اثرات پزشکی بهتر از نظر هزینه و فشار روحی برای خانواده بسیار سبک‌تر است. درمان دیرهنگام اغلب پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
تشخیص به‌موقع مشکلات سلامتی در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد بسیار حائز اهمیت است. در کنار تشخیص دقیق دررفتگی لگن نوزاد یکی دیگر از خدمات حیاتی برای مادران باردار بررسی سلامت قلب جنین است. انجام اکوی قلب جنین در شهرری یکی از روش‌های مؤثر برای ارزیابی سلامت قلب جنین و شناسایی مشکلات احتمالی است که می‌تواند در سلامت نوزاد و مادر تأثیرگذار باشد. این بررسی به همان اندازه که برای پیشگیری از مشکلات قلبی ضروری است در کنار مراقبت‌های دیگر مانند تشخیص مشکلات اسکلتی نقشی کلیدی در سلامت نوزاد ایفا می‌کند.

برخی شرایط می‌توانند احتمال بروز مشکل مفصل ران نوزاد را افزایش دهند. آگاهی از این عوامل کمک می‌کند تا والدین و پزشکان حساس‌تر بوده و بررسی‌های دقیق‌تری انجام دهند.

وضعیت بریچ در بارداری

اگر نوزاد به صورت بریچ (یعنی پاها یا باسن به سمت پایین رحم باشند) به دنیا بیاید فشار بیشتری روی مفصل ران وارد می‌شود و احتمال دررفتگی افزایش می‌یابد.

سابقه خانوادگی

اگر والدین، خواهر یا برادر نوزاد در گذشته دچار این مشکل مفصل ران بوده باشند، احتمال ابتلای نوزاد هم بیشتر می‌شود.

جنسیت دختر

آمارها نشان می‌دهد که دخترها ۴ تا ۵ برابر بیشتر از پسرها در معرض ابتلا هستند. علت اصلی آن حساسیت بیشتر مفصل ران به هورمون‌های بارداری است.

قنداق محکم و نادرست

قنداق کردن به شکلی که پاهای نوزاد محکم بسته شود و اجازه باز شدن نداشته باشد یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. این کار رشد طبیعی مفصل ران را مختل می‌کند.

بارداری اول و تنگی فضای رحم

در بارداری‌های اول رحم انعطاف‌پذیری کمتری دارد و فضای محدود می‌تواند فشار بیشتری به پاها و لگن جنین وارد کند.

سایر شرایط

نوزادان چندقلو
تولد با وزن بالا
مشکلات اسکلتی یا عصبی همراه

تشخیص نیازمند بررسی دقیق توسط پزشک متخصص کودکان یا ارتوپد است. روش‌های مختلفی برای تشخیص وجود دارد که بسته به سن نوزاد انتخاب می‌شوند:

معاینه فیزیکی در بدو تولد

پزشک در همان روزهای اول پس از تولد لگن نوزاد را بررسی می‌کند. دو تست مهم در این مرحله عبارتند از:
تست اورتولانی (Ortolani): با باز و چرخاندن پاها پزشک بررسی می‌کند که آیا سر استخوان ران داخل مفصل قرار دارد یا خیر.
تست بارلو (Barlow): پزشک با فشار آرام پایداری مفصل ران را بررسی می‌کند تا ببیند آیا سر استخوان ران به راحتی جابه‌جا می‌شود.

سونوگرافی لگن

بهترین و ایمن‌ترین روش تشخیص در ۴ تا ۶ هفتگی است.
چون استخوان ران در این سن هنوز به‌طور کامل استخوانی نشده سونوگرافی تصویری واضح از مفصل نشان می‌دهد.
به‌ویژه در نوزادان پرخطر (تولد بریچ، سابقه خانوادگی، دختر بودن) انجام سونوگرافی توصیه می‌شود.

رادیوگرافی (X-Ray)

معمولاً بعد از ۴ تا ۶ ماهگی کاربرد دارد چون در این زمان استخوان‌ها بیشتر کلسیفیه می‌شوند و در عکس وضوح بیشتری دارند.
برای نوزادان بزرگ‌تر که نشانه‌های بالینی مشکوک دارند این روش کمک‌کننده است.

پیگیری بالینی

حتی اگر معاینه اولیه طبیعی باشد در نوزادان پرخطر معمولاً پزشک توصیه می‌کند که معاینات و تصویربرداری دوره‌ای انجام شود تا در صورت بروز مشکل زودتر تشخیص داده شود.

اگر هرکدام از نشانه‌های زیر را در نوزاد مشاهده کردید باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا از تشخیص به‌موقع و درمان سریع اطمینان حاصل کنید.
نامتقارن بودن چین‌های پوستی ران یا باسن
کوتاه‌تر بودن یک پا نسبت به پای دیگر
باز نشدن کامل پاها هنگام تعویض پوشک یا باز کردن ران‌ها
احساس گیر کردن یا شنیدن صدای کلیک هنگام حرکت پاها
شروع دیرهنگام راه رفتن یا لنگیدن کودک
این علائم معمولاً نشان‌دهنده مشکل مفصل ران نوزاد هستند که در صورت عدم درمان به‌موقع می‌توانند منجر به مشکلات حرکتی در آینده شوند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب در مراحل اولیه از بروز مشکلات جدی جلوگیری می‌کند. بنابراین بهتر است هر زمان که این نشانه‌ها را مشاهده کردید نوزاد را به پزشک متخصص نشان دهید.

دررفتگی لگن نوزاد یا دیسپلازی تکاملی مفصل ران (DDH) مشکلی است که اگر در همان ماه‌های ابتدایی زندگی تشخیص داده شود می‌توان با روش‌های ساده و بدون نیاز به جراحی آن را درمان کرد. بی‌توجهی به علائم اولیه مثل نامتقارن بودن چین‌های پوستی ران و باسن، کوتاه بودن یک پا، محدودیت در باز کردن پاها یا صدای کلیک هنگام حرکت می‌تواند در آینده به مشکلاتی مانند لنگیدن، درد مفصل ران و حتی آرتروز زودرس منجر شود. اطلاع والدین از عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند (مثل تولد بریچ، سابقه خانوادگی، دختر بودن یا قنداق نادرست) و مراجعه به پزشک برای انجام معاینه و سونوگرافی لگن، بهترین راه پیشگیری از عوارض جدی این بیماری است. تشخیص به‌موقع نه تنها کیفیت زندگی کودک را تضمین می‌کند بلکه هزینه‌ها و فشار روحی خانواده را نیز کاهش می‌دهد.
مرکز رادیولوژی و سونوگرافی مروارید ری با توجه به استانداردهای بالای خود شرایطی را فراهم کرده است تا شما با آرامش خاطر و اطمینان از سلامت استخوان و مفاصل نوزاد خود مطمئن شوید. اگر قصد دریافت مشاوره یا رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02156804080 اقدام نمایید.

منابع
my.clevelandclinic.org
kidshealth.org
www.nhs.uk