آیا با سونوگرافی می‌توان عفونت مثانه کودک را تشخیص داد؟

سونوگرافی یکی از روش‌های ایمن و بدون درد تصویربرداری است که در بررسی مشکلات دستگاه ادراری کودکان کاربرد زیادی دارد اما پاسخ به این سؤال که آیا سونوگرافی می‌تواند عفونت مثانه کودک را تشخیص دهد کمی ظریف‌تر از یک «بله» یا «خیر» ساده است.

در واقع تشخیص قطعی عفونت مثانه (UTI) در کودکان با آزمایش و کشت ادرار انجام می‌شود. وجود باکتری، گلبول‌های سفید و نیتریت در ادرار تنها راه تایید قطعی عفونت فعال است. سونوگرافی قادر به دیدن مستقیم باکتری‌ها یا التهاب میکروسکوپی نیست بنابراین به‌تنهایی برای تشخیص این عارضه کافی نخواهد بود.

با این حال سونوگرافی نقش مهمی به‌عنوان یک ابزار کمکی دارد. در کودکی که دچار عفونت مثانه است، سونوگرافی می‌تواند برخی یافته‌های غیرمستقیم را نشان دهد؛ مانند ضخیم شدن دیواره مثانه، باقی ماندن ادرار پس از تخلیه، وجود رسوبات در مثانه یا اتساع دستگاه ادراری. این تغییرات می‌توانند پزشک را به وجود مشکل زمینه‌ای مشکوک کنند.

اهمیت اصلی سونوگرافی زمانی است که عفونت‌های ادراری مکرر باشند کودک زیر دو سال سن داشته باشد یا به درمان دارویی پاسخ مناسب ندهد. در این شرایط سونوگرافی کمک می‌کند تا ناهنجاری‌های مادرزادی، انسداد مسیر ادراری یا رفلاکس ادرار شناسایی شود؛ عواملی که می‌توانند باعث تکرار عفونت مثانه در کودک شوند.

در نتیجه سونوگرافی ابزار تشخیصی مستقیم برای این عارضه نیست، اما در کنار آزمایش ادرار نقش مهمی در بررسی علت، شدت و عوارض احتمالی عفونت ادراری در کودکان دارد. ترکیب علائم بالینی، آزمایش ادرار و سونوگرافی بهترین راه برای تشخیص دقیق و درمان به‌موقع است. اگر قصد انجام سونوگرافی در شهرری را دارید می‌توانید به مرکز تصویربرداری مروارید ری مراجعه کنید.

علائم این عارضه بسته به سن کودک می‌تواند بسیار متفاوت باشد و گاهی تشخیص را برای والدین دشوار کند. در ادامه علائم را به تفکیک سن توضیح می‌دهیم:

علائم در نوزادان

در نوزادان علائم معمولاً غیراختصاصی هستند:
تب بدون علت مشخص
بی‌قراری یا گریه غیرعادی
بی‌اشتهایی یا کاهش وزن
استفراغ یا اسهال
بوی بد ادرار
کاهش یا افزایش غیرطبیعی دفعات پوشک خیس

علائم در کودکان خردسال

کودکانی که هنوز نمی‌توانند درد خود را توصیف کنند معمولاً این نشانه‌ها را دارند:
تب خفیف تا متوسط
سوزش یا درد هنگام ادرار (گاهی با گریه همراه است)
تکرر ادرار با حجم کم
نگه داشتن ادرار یا ترس از دستشویی رفتن
بدبو یا کدر شدن ادرار
شب‌ادراری در کودکی که قبلاً کنترل ادرار داشته است

علائم در کودکان بزرگ‌تر

در این گروه علائم واضح‌تر هستند:
سوزش، درد یا احساس فشار هنگام ادرار
تکرر ادرار و احساس تخلیه ناقص مثانه
درد در پایین شکم یا ناحیه بالای استخوان عانه
ادرار تیره، کدر یا همراه با خون
بوی تند و غیرطبیعی ادرار
تب (معمولاً خفیف)

علائمی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند

اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید مراجعه سریع ضروری است:
تب بالا یا تب مداوم
درد پهلو یا پشت (احتمال درگیری کلیه)
بی‌حالی شدید
استفراغ مکرر
عدم بهبود علائم با درمان اولیه

علل این عارضه متنوع هستند و معمولاً به ورود و رشد باکتری‌ها در دستگاه ادراری مربوط می‌شوند. شناخت این علل به والدین کمک می‌کند تا از بروز عفونت‌های مکرر پیشگیری کنند. شایع‌ترین علل عبارتند از:

ورود باکتری‌ها به مجرای ادرار
شایع‌ترین عامل عفونت مثانه باکتری اشرشیا کلی (E.coli) است که به‌طور طبیعی در روده وجود دارد و در اثر رعایت نکردن بهداشت وارد مجرای ادراری می‌شود. این موضوع در دختران به‌علت کوتاه‌تر بودن مجرای ادرار شایع‌تر است.

رعایت نکردن بهداشت فردی
رعایت نکردن بهداشت فردی مانند پاک کردن نادرست ناحیه تناسلی از عقب به جلو، تعویض دیرهنگام پوشک و شست‌وشوی ناکافی یا استفاده از شوینده‌های تحریک‌کننده می‌تواند باعث انتقال میکروب‌ها به مجاری ادراری شده و احتمال بروز این عارضه در کودکان را افزایش دهد.

نگه داشتن ادرار
کودکانی که عادت دارند ادرار خود را نگه دارند مثانه‌شان به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود. باقی ماندن ادرار محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند.

نوشیدن کم مایعات
مصرف ناکافی آب باعث کاهش دفعات ادرار و عدم شست‌وشوی طبیعی باکتری‌ها از مجاری ادراری می‌شود.

ناهنجاری‌های مادرزادی دستگاه ادراری
برخی کودکان با مشکلات ساختاری دستگاه ادراری مانند تنگی مجرای ادرار، رفلاکس ادرار (بازگشت ادرار از مثانه به کلیه) یا انسدادهای مادرزادی به دنیا می‌آیند که این ناهنجاری‌ها با اختلال در تخلیه طبیعی ادرار، آن‌ها را مستعد ابتلا به عفونت مثانه می‌کند.

یبوست مزمن
یبوست می‌تواند با فشار بر مثانه مانع تخلیه کامل ادرار شود و زمینه را برای عفونت فراهم کند.

ضعف سیستم ایمنی
کودکانی با سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر در معرض عفونت‌های ادراری قرار دارند.

سابقه عفونت ادراری قبلی
کودکانی که قبلاً دچار این عارضه شده‌اند بیشتر در معرض عفونت‌های مجدد هستند؛ به‌ویژه اگر علت زمینه‌ای درمان نشده باشد.

درمان این عارضه در کودکان باید سریع، اصولی و زیر نظر پزشک انجام شود تا از گسترش عفونت و آسیب کلیه‌ها جلوگیری شود. روش‌های درمان بسته به سن کودک شدت علائم و نتیجه آزمایش‌ها متفاوت است. این درمان ها شامل موارد زیر است:

درمان دارویی (آنتی‌بیوتیک‌ها)

اصلی‌ترین روش درمان عفونت مثانه مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب بر اساس نتیجه آزمایش و کشت ادرار است.
معمولاً به‌صورت خوراکی و به مدت 5 تا 10 روز تجویز می‌شود
بسیار مهم است که دوره درمان کامل شود، حتی اگر علائم زودتر برطرف شوند
در موارد شدید یا نوزادان ممکن است آنتی‌بیوتیک تزریقی لازم باشد

مصرف مایعات کافی

نوشیدن آب کافی باعث:
افزایش دفعات ادرار
شست‌وشوی باکتری‌ها از مثانه
کاهش سوزش و درد ادراری
می‌شود و نقش مهمی در بهبود بیماری دارد.

کنترل تب و درد

برای کاهش تب و درد معمولاً از:
استامینوفن
ایبوپروفن (در صورت تجویز پزشک)
استفاده می‌شود. از مصرف خودسرانه دارو باید پرهیز کرد.

تخلیه منظم مثانه

کودک باید:
هر 2 تا 3 ساعت یک‌بار ادرار کند
از نگه‌ داشتن ادرار خودداری کند
این کار مانع باقی ماندن میکروب‌ها در مثانه می‌شود.

درمان یبوست (در صورت وجود)

یبوست یکی از عوامل تشدیدکننده عفونت ادراری است. درمان آن با:
رژیم غذایی پرفیبر
مصرف مایعات
در صورت لزوم دارو
به بهبود عفونت کمک می‌کند.

پیگیری و بررسی‌های تکمیلی

در برخی کودکان لازم است:
آزمایش ادرار تکرار شود
سونوگرافی یا بررسی‌های تصویربرداری انجام شود
به‌ویژه در عفونت‌های عودکننده یا کودکان کم‌سن.

پیشگیری از عفونت‌های مکرر

پس از درمان رعایت نکات پیشگیرانه مانند بهداشت صحیح، مصرف مایعات و عادات ادراری سالم بسیار مهم است. در موارد خاص ممکن است آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه با دوز کم تجویز شود.

در مجموع عفونت مثانه کودک یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند با علائم متفاوتی در سنین مختلف بروز کند. سونوگرافی نقش کمکی در بررسی وضعیت دستگاه ادراری و شناسایی ناهنجاری‌های ساختاری دارد اما به‌تنهایی برای تشخیص عفونت کافی نیست. توجه به علائمی مانند تب، سوزش یا تکرر ادرار و تغییر بوی ادرار اهمیت زیادی دارد. همچنین عواملی مانند رعایت نکردن بهداشت، نگه داشتن طولانی‌مدت ادرار و ناهنجاری‌های مادرزادی می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند و نیازمند پیگیری پزشکی به‌موقع هستند.

در نهایت استفاده از روش‌های تصویربرداری دقیق و ایمن در کنار آزمایش‌های تکمیلی به پزشک کمک می‌کند تا علت مشکل را به‌درستی شناسایی کند. مرکز رادیولوژی و سونوگرافی مروارید ری با بهره‌گیری از تجهیزات به‌روز، رعایت اصول ایمنی کودکان و حضور کادر مجرب تلاش می‌کند خدمات تصویربرداری را با دقت بالا و آرامش خاطر برای والدین ارائه دهد تا مسیر تشخیص و درمان، سریع‌تر و مطمئن‌تر طی شود. برای تعیین نوبت در این مرکز می‌توانید به‌راحتی از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام کرده و زمان مراجعه خود را رزرو کنید. همچنین در صورت نیاز به دریافت مشاوره یا هماهنگی بیشتر امکان تماس با شماره 02156804080 برای شما فراهم است.


منابع
clevelandclinic.org
kidshealth.org